Tłumaczenie niebinarnych zaimków - ściągawka

Jednym z największych problemów niebinarnego języka jest oddanie w języku polskim obcojęzycznych zaimków. Najczęściej dotyczy to języka angielskiego, który poza zaimkami osobowymi w trzeciej osobie i niektórymi słowami właściwie nie posiada (już) rodzaju gramatycznego.

Kiedy szybko musimy przetłumaczyć artykuł czy wypowiedź, nie mamy często czasu na duży research translatorski. Używanie jednak w tłumaczeniu tych form rodzaju gramatycznego zgodnego z płcią przypisaną przy urodzeniu jest zakłamywaniem rzeczywistości i wymazywaniem osób niebinarnych - robiąc to, przyczyniamy się do tego, że osoby niebinarne są niewidoczne w społeczeństwie, więc dotykające je wykluczenie także nie jest zauważane.

Wiadomo, najlepiej byłoby zapytać osób, jak chcą, by mówiono o nich po polsku, ale to nie zawsze jest możliwe.

Propozycje tłumaczeń:

1. Osoba niebinarna używająca she/her - używamy rodzaju żeńskiego i feminatywów, jednak staramy się unikać bezpośrednich określeń płciowych (kobieta, dziewczyna, żona itd.), chyba że osoba ich sama używa

Znana piosenkarka wyoutowała się jako niebinarna. 
-Dlaczego to zrobiłaś?
- Chciałam żyć ze sobą w zgodzie - ona odpowiada, na jej twarzy pojawia się uśmiech

2. Osoba niebinarna używająca he/him - używamy rodzaju męskiego i maskulatywów, jednak staramy się unikać bezpośrednich określeń płciowych (mężczyzna, chłopak, mąż itd.), chyba że osoba ich sama używa.

Znany piosenkarz wyoutował się jako niebinarny. 
-Dlaczego to zrobiłeś?
- Chciałem żyć ze sobą w zgodzie - on odpowiada, na jego twarzy pojawia się uśmiech

Kobieta/mężczyzna, dziewczyna/chłopak - osoba

Córka/syn - dziecko

Matka/ojciec - rodzic

Żona/mąż - jest w związku małżeńskim z..., jest w małżeństwie z..., jego żoną/mężem jest... (jeśli osoba małżeńska to kobieta/mężczyzna)

Partnerka/partner, dziewczyna/chłopak - jest razem z..., jest parą z..., jest w związku z...

itd.

3. Osoba niebinarna używająca they/them:

• formy wymienne np. 

Znana/y piosenkarka/rz wyoutował/a się jako niebinarna/y. 
-Dlaczego to zrobiłaś/eś?
- Chciałam/em żyć ze sobą w zgodzie - on/a odpowiada, na jej/go twarzy pojawia się uśmiech

 lub  

Znana_y piosenkarka_piosenkarz wyoutowała_wyoutował się jako niebinarna_y. 
- Dlaczego to zrobiłaś_eś? 
-Chciałam_em żyć ze sobą w zgodzie - ona_on odpowiada, na jej_jego twarzy pojawia się uśmiech

Warto użyć jako pierwszej formy żeńskiej, żeby walczyć z uniwersalnością podmiotu męskiego (zobacz: Męska dominacja językowa)

• formy ze znakiem zastępującycm np. 

Znanx piosenkarx wyoutowałx się jako niebinarnx. 
-Dlaczego to zrobiłxś? 

-Chciałxm żyć ze sobą w zgodzie - onx odpowiada, na jex twarzy pojawia się uśmiech

• użyć słowa osoba z przymiotnikiem/imiesłowem/wyrażeniem i rodzajem żeńskim (w mnogiej: niemęskoosobowym) - tzw. osobatywy np. 

Znana osoba piosenkarska/śpiewająca wyoutowała się jako osoba niebinarna.

- Dlaczego osoba to zrobiła?

-Osoba chciała żyć ze sobą w zgodzie - osoba odpowiada, na twarzy osoby pojawia się uśmiech 

Trudno jednak użyć tego sposobu w bezpośredniej konwersacji jak widać wyżej, dlatego warto używać tych form wymiennie z formami ze znakiem zastępującym lub wymiennymi.

• w języku polskim dobrym tłumaczeniem jest użycie rodzaju neutralnego (dawniej: nijakiego [1]), którego używa wiele osób niebinarnych w języku polskim - jest to forma zupełnie normatywna, istniejąca w Polsce od dawna. Użycie liczby pojedynczej jako tłumaczenie they/them jest zasadne, ponieważ jest to tzw. singular they, używane do oddania sytuacji, kiedy nie znamy płci danej osoby, np. 

Znane piosenkarko wyoutowało się jako niebinarne. 

-Dlaczego to zrobiłoś? 

-Chciałom żyć ze sobą w zgodzie - ono odpowiada, na jego(jej, jejgo, jeno - alt. neologiczne formy) twarzy pojawia się uśmiech

• można użyć liczby mnogiej, jednak problemem w języku polskim jest istnienie dwóch rodzajów liczby mnogiej - niemęskoosobowej i męskoosobowej, co też upłciawia. Warto zauważyć też, że ze względu na grzecznościowy charakter liczby mnogiej będzie to nieco dystansowało podmiot. np. 

Znani piosenkarze wyoutowali się jako niebinarni. 

-Dlaczego to zrobiliście? 

-Chcieliśmy żyć ze sobą w zgodzie - oni odpowiadają, na ich twarzy pojawia się uśmiech (rodzaj męskoosobowy) 

lub 

Znane piosenkarki wyoutowały się jako niebinarne. 

-Dlaczego to zrobiłyście? 

-Chciałyśmy żyć ze sobą w zgodzie - one odpowiadają, na ich twarzy pojawia się uśmiech (rodzaj niemęskoosobowy).

4. Osoba niebinarna używająca she/they: rodzaj żeński lub każdy ze sposobów dla they/them (w liczbie mnogiej - rodzaj niemęskoosobowy, możesz też użyć formy rodzaju neutralnego z żeńską odmianą - ono/jej) j.w. 

ono odpowiada, na jej twarzy pojawia się uśmiech

5. Osoba niebinarna używająca he/they: rodzaj męski lub każdy ze sposobów dla they/them (w liczbie mnogiej -rodzaj męskoosobowy) j.w.

6. Osoba niebinarna używająca it/its: rodzaj neutralny, j.w.

7. Osoba niebinarna używająca one/one's: formy osoba + przymiotnik/imiesłów/wyrażenie + rodzaj żeński. W przypadku bezpośredniej komunikacji użyć form Dlaczego osoba to zrobiła? itd., bo to rzeczywiście mniej więcej to znaczy.

8. Osoba używająca neozaimków, np. xe/xem, ze/zi:

• użycie form wymiennych, ze znakiem zastępującym lub osobatywów
• użycie polskiego neorodzaju gramatycznego, tzw. dukaizmów [2] np. 

Znanu piosenkaru/piosenkarzu wyoutowału się jako niebinarnu. 

-Dlaczego to zrobiłuś? 

-Chciałum żyć ze sobą w zgodzie - onu odpowiada, na jenu twarzy pojawia się uśmiech

• Jeśli dany neozaimek ma swoje tłumaczenie w języku polskim, możesz go użyć - np. ve/ver tłumaczy się jako vono/vego z czasownikami, przymiotnikami i rzeczownikami neutralnymi, czyli:

Znane piosenkarko wyoutowało się jako niebinarne. 

-Dlaczego to zrobiłoś? 

-Chciałom żyć ze sobą w zgodzie - vono odpowiada, na vego twarzy pojawia się uśmiech

• Jeżeli osoba nie używa żadnych zaimków lub używa zamiast nich konkretnego rzeczownika, użyj go z formą bezosobową - np. Syb/Syb/Sybs/Sybself

Znan_ piosenkar_ wyoutował_ się jako niebinarn_. 

-Dlaczego to zrobił_ś? 

-Chciał_m żyć ze sobą w zgodzie - Syb odpowiada, na Syba twarzy pojawia się uśmiech

Jeżeli słowo to jest znaczące i osoba to podkreśla, możesz przetłumaczyć je na polski np. fae/faer/faers/faerself - wróżka odpowiada

No i wiadomka, unikanie konstrukcji i form nacechowanych płciowo naszą osobą przyjacielską.

Sybil Grzybowskie

[1] mówimy o rodzaju neutralnym, ponieważ słowo nijaki ma w języku polskim pejoratywne zabarwienie

[2] dukaizmy zostały wymyślone przez Jacka Dukaja na potrzeby jego powieści, później przyjęły się wśród części osób niebinarnych